Το περιβάλλον γύρω μας στην Ανατολική και Δυτική Μεσόγειο είναι εκρηκτικό, κρίσιμο και αβέβαιο. Τρία χρόνια μετά την Αραβική Ανοιξη, η πτώση των απολυταρχικών καθεστώτων δεν έφερε τη σταθερότητα, τη δικαιοσύνη, τη δημοκρατία. Η κατάσταση διαφέρει από χώρα σε χώρα αλλά η νέα πραγματικότητα συνεχίζει να δοκιμάζεται από τη σύγκρουση κοσμοθεωριών, θρησκευτικών φανατισμών, γεωστρατηγικών  επιρροών.  Θα έλεγε κανείς ότι άνοιξε ο ασκός του Αιόλου με απρόβλεπτα αποτελέσματα, αφοί οι νέες δομές και νοοτροπίες δεν μπορούν να δαμάσουν και να ελέγξουν όλα αυτά τα προβλήματα και τις αντιπαραθέσεις.

Η χώρα μας με την ασπίδα της χώρας-μέλους της Ε.Ε. μοιάζει με όαση παρόλη τη βαθιά κρίση που ζούμε, το ίδιο και οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες του Νότου. Δεν μπορούμε όμως να μείνουμε αδιάφοροι για τα προβλήματα και την αστάθεια της γειτονιάς μας, ούτε η Ε.Ε. ούτε εμείς ιδιαίτερα.

Οι επιπτώσεις αυτών των προβλημάτων στη μετανάστευση, την αστάθεια αλλά την τρομοκρατία μας απειλούν άμεσα αλλά και μακροπρόθεσμα. Με τις χώρες από την απέναντι όχθη της Μεσογείου, η Ε.Ε. μοιράζεται το όραμα μιας ασφαλούς ευρωμεσογειακής περιοχής με κοινή ευημερία για όλους τους λαούς. Στο πλαίσιο της Ένωσης για τη Μεσόγειο έχουμε θέσει κοινό στόχο να διατηρήσουμε τη Μεσόγειο, την κοινή μας θάλασσα, καθαρή, αξιοποιήσιμη και να προστατεύσουμε το πλούσιο οικοσύστημά της. Η εταιρική μας σχέση είναι πολύπλευρη, οικονομική, πολιτική, πολιτισμική και διέπεται από στρατηγικές, θεσμούς και χρηματοδοτικά εργαλεία. Για να τα αξιοποιήσουμε αλλά και να επιτύχουμε τους γεωστρατηγικούς και αναπτυξιακούς στόχους μας, έχουμε ανάγκη από ειρήνη και σταθερότητα στην περιοχή,  από εταίρους δημοκρατικούς.

Αντί αυτών, επί δύο χρόνια φλέγεται η Συρία από έναν εμφύλιο που τείνει σε ανθρωπιστική καταστροφή. Ο Λίβανος και η Ιορδανία αισθάνονται τις επιπτώσεις της συριακής κρίσης, η Αίγυπτος και η Τυνησία κινδυνεύουν από νέα εξέγερση, η Λιβύη βρίσκεται σε χάος ενώ η Τουρκία που εθεωρείτο το μοντέλο της μετεξέλιξης του μουσουλμανικού κόσμου, κλονίζεται κι αυτή.

Είναι αλήθεια ότι διεξήχθησαν ελεύθερες εκλογές σε πολλές χώρες και  ενισχύθηκε η ελευθερία της έκφρασης. Η λαϊκή συμμετοχή και ευφορία των εκλογών στην Τυνησία, τον Οκτώβριο του 2011, των πρώτων ελεύθερων εκλογών στη χώρα αλλά και σε ολόκληρο τον αραβικό κόσμο, είναι από τις συγκλονιστικότερες εμπειρίες της ζωής μου. Ενδυναμώθηκε παντού ο ρόλος των μη κυβερνητικών οργανώσεων και των κοινωνικών δικτύων. Ο δημοκρατικός μετασχηματισμός συμπληρώνεται από την προσπάθεια της εγκαθίδρυσης ανεξάρτητης δικαστικής εξουσίας, τον αγώνα ενάντια στη διαφθορά, τη μεταρρύθμιση του τομέα της δημόσιας τάξης και ασφάλειας. Παρόλα αυτά κυβερνήσεις και κυρίαρχα θρησκευτικοπολιτικά ρεύματα συνεχίζουν  να υποστηρίζουν τις «θρησκευτικές ιδιαιτερότητες».  όσον αφορά στις δημόσιες ελευθερίες, τον πλουραλισμό, τα δικαιώματα των γυναικών.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση από την πρώτη στιγμή έχει στηρίξει σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο τη μετάβαση στη δημοκρατία στις γείτονες χώρες-εταίρους της Μεσογείου. Διάφορες πρωτοβουλίες αποδεικνύουν την ευρωπαϊκή αυτή δέσμευση, όπως η δημιουργία θέσης Ειδικού Εκπροσώπου της ΕΕ για τη Νότια Μεσόγειο και task forces με τις χώρες της Τυνησίας, Ιορδανίας και Αιγύπτου, η τεχνική υποστήριξη για τη διενέργεια των εκλογών και οι αποστολές παρατηρητών, η δημιουργία Μηχανισμού για την υποστήριξη της κοινωνίας των πολιτών και Ευρωπαϊκού Κληροδοτήματος για τη Δημοκρατία προς στήριξη πολιτικών και κοινωνικών κινημάτων, η ενίσχυση του Ιδρύματος Anna Lindh για το διαπολιτισμικό διάλογο και άλλες.

Συνολικά, η Ε.Ε. έχει ήδη διαθέσει €3.5 δις. για την περίοδο 2011-2013 ενώ άλλα €700 εκατ. διατίθενται μέσω επιχορηγήσεων και του ειδικού προγράμματος SPRING για τη στήριξη στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα.. Πάνω από 100 ηγέτες ευρωπαϊκών εταιριών συμμετείχαν σε συνάντηση του task force στο Κάιρο για την προώθηση των επενδύσεων. Ενισχυμένο ρόλο ανέπτυξε η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για την ενδυνάμωση της επιχειρηματικότητας και της παραγωγικότητας ενώ έχει αναλάβει δραστηριότητα η Ευρωπαϊκή Τράπεζα για την ανασυγκρότηση και την ανάπτυξη στην εν λόγω περιοχή.

Συνεχίζονται με μεγαλύτερο εύρος  και τα προγράμματα κινητικότητας στην ανώτατη εκπαίδευση και  ανταλλαγής φοιτητών και διδασκόντων, μεταξύ Ε.Ε. και εταίρων μέσω των προγραμμάτων Erasmus Mundus, Tempus.

Είναι οι προσπάθειες της Ε.Ε. αρκετές για να συγκρατήσουν την άνοδο του ισλαμισμού και να φέρουν δημοκρατία; Τι πρέπει να γίνει με ρωτούν συχνά, όχι μόνο στις κοινωνίες μας αλλά και πολίτες από την απέναντι όχθη που ανησυχούν για το μέλλον τους, κυρίως γυναίκες.
Κατά την Αραβική Ανοιξη, αρκετές γυναίκες βγήκαν μπροστά για να πέσουν οι δικτατορίες. Τώρα επιχειρούν να είναι πρωταγωνίστριες στο κτίσιμο των νέων  δημοκρατικών κοινωνιών.

Όμως στις νέες κυβερνήσεις που προέκυψαν από τις πρώτες ελεύθερες εκλογές και τα κοινοβουλευτικά σώματα, οι γυναίκες είναι λιγοστές και στο δημόσιο διάλογο περιθωριοποιημένες, ενώ τα φονταμενταλιστικά κινήματα, αξιοποιώντας την ελευθερία λόγου και δράσης, κερδίζουν έδαφος για να επιβάλλουν το φόβο και το πισωγύρισμα της θέσης και των δικαιωμάτων τους.

Την ίδια ανησυχία εκφράζουν και θρησκευτικές μειονότητες, κυρίως οι χριστιανοί που υφίστανται την περισσότερη βία και αναγκαστικές διώξεις από τη γη τους. Η χειρότερη εξέλιξη θα ήταν η πολιτική δικτατορία των προηγούμενων καθεστώτων να εξελιχθεί σε θρησκευτική και κοινωνική δικτατορία σήμερα.

Είναι γεγονός ότι οι αλλαγές που έφερε η Αραβική Ανοιξη και τα διλήμματα που γέννησε έδειξαν ότι η δημοκρατία είναι μία διαρκής μάχη που δημιουργεί προϋποθέσεις ελευθερίας και αλλαγής αλλά τίποτε δεν είναι δεδομένο και προδιαγεγραμμένο ως πορεία. Απαιτεί καθημερινό αγώνα για την υπεράσπιση των αξιών και την προστασία των κατακτήσεων.

Η Ε.Ε. δεν μπορεί βέβαια ούτε να επιβάλλει κυβερνήσεις, ούτε να υπαγορεύσει την πολιτική τους. Έχει, όμως, υποχρέωση και συμφέρον να συμβάλλει στην ομαλή μετάλλαξη της κοινωνίας, όπως και την οικονομική ανάπτυξη  χωρών της Αραβικής Ανοιξης. Έχει επίσης δικαίωμα και υποχρέωση να προσδιορίσει την εταιρική της σχέση μαζί τους στη βάση της δημοκρατίας, του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ιθαγένειας. Αυτό αποτελεί και τη μόνη ασφαλή εγγύηση για την ισονομία και την προστασία όλων των πολιτών, ανδρών και γυναικών, ανεξάρτητα της θρησκευτικής τους πίστης . Μόνο με πραγματική δημοκρατία θα μπορέσουν να επιτύχουν την ειρήνη, τη συνοχή και την ανάπτυξη οι εταίροι μας προς το δικό τους όφελος αλλά και των κοινών μας στόχων στη Μεσόγειο.

Δεν έχουμε ούτε δικαιολογία, ούτε περιθώρια να κλείνουμε τα μάτια. Αναγνωρίσαμε το λάθος της ανοχής μας προς τα προηγούμενα απολυταρχικά καθεστώτα. Δεν πρέπει να επαναλάβουμε το ίδιο σήμερα.

Παράλληλα η Ε.Ε. οφείλει να υποστηρίξει άμεσα και αποτελεσματικά την οικονομική και κοινωνική σταθερότητα των χωρών μελών της του Νότου που σήμερα πλήττονται από την κρίση του χρέους  για να παίξουν τον ρόλο που τους αναλογεί  στην επίτευξη των ευρωπαϊκών στρατηγικών στην περιοχή της Μεσογείου. Όλες οι προκλήσεις αυτές αφορούν κρίσιμα στη χώρα μας.

 

Για το απόκομμα πατήστε εδώ

 

<< Προηγούμενο

Επόμενο >>